ଲିପ୍ୟନ୍ତରଣ କହିଲେ ଆମେ ମୁଖ୍ୟତଃ ବୁଝିଥାଉ ଯେ, ଗୋଟିଏ ଭାଷାର ଆକ୍ଷରିକ ଅନୁବାଦ ନକରାଯାଇ ତାହାର ଲିପିକୁ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା, ଅର୍ଥାତ୍‌ ଗୋଟିଏ ଭାଷାର ଲିପିକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଲିପିରେ ପରିବର୍ତ୍ତନ କରିବା । ଗୋଟିଏ ଭାଷା ଶିକ୍ଷା କରି ତାହାକୁ ପାଠ କରିବା ଏକ ଦୂରୁହ ବ୍ୟାପାର ନିଶ୍ଚୟ । କାରଣ ଯେଉଁ ଭାଷାକୁ ପାଠ କରାଯାଏ ତାହାର ଲିପିକୁ ଜାଣିବା ନିହାତି ଦରକାର ନଚେତ ସେ ଭାଷା ଆମକୁ ଅବୋଧ୍ୟ ମନେ ହୋଇଥାଏ । ଗୋଟିଏ ଭାଷାକୁ ଅନ୍ୟ ଏକ ଭାଷାର ଲିପିରେ ପ୍ରକାଶ କରି ପାରିଲେ ତାହା ଆମକୁ ସହଜବୋଧ ହୋଇଥାଏ । ମୁଖ୍ୟତଃ ଲିପ୍ୟନ୍ତରଣ ବେଳେ କେତୋଟି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଦିଗପ୍ରତି ଧ୍ୟାନ ଦିଆଯାଇଥାଏ, ଯେପରିକି ଗୋଟିଏ ଭାଷାର ସ୍ୱରବର୍ଣ୍ଣ, ବ୍ୟଞ୍ଜନ ବର୍ଣ୍ଣ ବା ଲିପି ସେହି ଭାଷାର ଧ୍ୱନ୍ୟାନୁକରଣ ତାହାର ଗାଠନିକ ସୌନ୍ଦର୍ଯ୍ୟ ତଥା ଶ୍ରୁତି ମଧୁରତା ଇତ୍ୟାଦି କେତୋଟି ଦିଗପ୍ରତି। ଲିପ୍ୟନ୍ତରଣ ସମୟରେ ଗୋଟିଏ ଭାଷାର ଲିପି ପରିବର୍ତ୍ତେ ଅନ୍ୟ ଏକ ଭାଷାର ଲିପି ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ । ଏହି ଲିପି ପ୍ରଥମଭାଷାର ଗାଠନିକ ବର୍ଣ୍ଣନାନୁସାରେ ଦ୍ୱିତୀୟ ଭାଷାର ଲିପି ବ୍ୟବହୃତ ହୋଇଥାଏ । ଲିପ୍ୟନ୍ତରଣ ଫଳରେ ଗୋଟିଏ ଭାଷାର ସମସ୍ତ ବିଶେଷତ୍ୱ ତଥା ସେହି ଭାଷାର ବ୍ୟବହାର ଅନୁଯାୟୀ ଲିପ୍ୟନ୍ତରଣ କରାଯାଇଥାଏ ।

ବାଥୁଡିମାନେ ମୁଖ୍ୟତଃ ମୟୂରଭଂଜ, କେନ୍ଦୁଝର ଓ ବାଲେଶ୍ୱର ଜିଲ୍ଲର ନୀଳଗିରି ଅଞ୍ଚଳରେ ବାସକରନ୍ତି I ସମଗୋତ୍ର ଥିଲେ ବାଥୁଡି ସଂପ୍ରଦାୟରେ ବିବାହ ହୁଏ ନାହିଁ I ବାଥୁଡି ସଂପ୍ରଦାୟର ରୀତିନୀତି ଅନୁସାରେ ବିବାହରେ ଗନ୍ଧା ଦିଆଯାଏ । ଶିନିବାର ଦିନ ବଡାମ ପୂଜା ସମୟରେ ବାଥୁଡି ସଂପ୍ରଦାୟର ପୁରୁଷମାନେ ଧଳା ଧୋତି,ଧଳାଗଞ୍ଜି ଓ ନାରୀମାନେ ଧଳା ଶାଢୀ ବ୍ୟବହାର କରିଥାନ୍ତି । ବାଥୁଡି ସଂପ୍ରଦାୟର ଢାଙ୍ଗୁଆ ଢାଙ୍ଗୁଳିଙ୍କ ପ୍ରାଣର ଗୀତ ଦର୍ଶକଙ୍କୁ ସରସ ଓ ରୁଚିପୂର୍ଣ୍ଣ କରିଥାଏ । ବାଥୁଡି ଜାତିର ଲୋକମାନଙ୍କୁ ବର୍ତ୍ତମାନ ସହ ତାଳ ଦେଇ ବଞ୍ଚିବାକୁ ହେଲେ ଶିକ୍ଷା,ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ, ସଚେତନତା ଓ ଆତ୍ମନିର୍ଭରଶୀଳତା ଉପରେ ବିଶେଷ ଧ୍ୟାନ ଦେବାକୁ ପଡିବ ।

ଟାଇପ୍, ମୋଟିଫ୍, ଓ ଫଙ୍କସନ୍ ଲୋକଧାରା ଅଧ୍ୟୟନରେ ଏକଏକ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଅବଧାରଣା । ଲୋକଗଳ୍ପକୁ ବର୍ଗୀକରଣ ତଥା ତାହାର ସଂରଚନା ସମ୍ପର୍କରେ ଅନୁଶୀଳନ କରିବାପାଇଁ ଏଗୁଡିକ ମୁଖ୍ୟଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ଟାଇପ୍, ମୋଟିଫ୍, ଓ ଫଙ୍କସନ୍ ପଛରେ ଅଛି ଉପାଦାନର କ୍ଷୁଦ୍ରତମ ଏକକ ତଥା ପ୍ରକାର୍ଯ୍ୟ ଯାହାସବୁ କାହାଣୀ ତଥା ଅନ୍ୟ ଉପାଦାନର ସଂରଚନାରେ ମହତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରିଥାଏ । ତେବେ, ମୋଟିଫ୍ କେବଳ ଲୋକଗଳ୍ପ ନୁହଁ, ମୌଖିକ ପରମ୍ପରା ହେଉ ବା ଭୌତିକ ପରମ୍ପରା କିମ୍ବା ଲିଖିତ ସାହିତ୍ୟ ସମସ୍ତ ପ୍ରକାରର ପରିପ୍ରକାଶକୁ ଅନୁଶୀଳନ କରିବାରେ ସହାୟକ ହୋଇଥାଏ । ଅତଏବ, ଏଠାରେ ଟାଇପ୍, ମୋଟିଫ୍, ଓ ଫଙ୍କସନ୍‌ର ବିଭିନ୍ନ ଦିଗ ଉପରେ ସଂକ୍ଷେପରେ ଆଲୋଚନା କରାଗଲା ।

କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ମୁଣ୍ଡାର ଦୁଇଟି ଶାଖା ଖଡିଆ ଓ ଜୁଆଙ୍ଗ Iଜୁଆଙ୍ଗମାନଙ୍କର ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର ଭାଷାରେ ଅନୁନାସିକ ଧ୍ୱନି ପରିପୂର୍ଣ୍ଣ I ଏହି ସଂପ୍ରଦାୟର ବୟସ୍କ ହେଲେ ପୁଅମାନେ “ମଜାଙ୍ଗ”ରେ ଓ ଝିଅମାନେ “ଧାଙ୍ଗିଡି ବସା”ରେ ଶୁଅନ୍ତି I ଜୁଆଙ୍ଗମାନଙ୍କର ମୁଖ୍ୟ ଦେବତା ହେଲେ ଧରମ ଦେଓତା ବା ସୂର୍ଯ୍ୟଦେବ ଓ ବସୁମାତା ବା ପୃଥିବୀ ଦେବୀ I ଜୁଆଙ୍ଗ ସମାଜରେ ବିଧବା ବିବାହକୁ ସ୍ୱୀକୃତି ମିଳିଥାଏ I ଜୁଆଙ୍ଗମାନେ ସର୍ବଦା ସେମାନଙ୍କର ସଂସ୍କୃତି, ପରଂପରାକୁ ରକ୍ଷା କରିବା ପାଇଁ ସତତ ଚେଷ୍ଟିତ ହୋଇଥାଆନ୍ତି I

ଆଧୁନିକ ଓଡିଆ କଥା ସାହିତ୍ୟର ସ୍ରଷ୍ଟା ଭାବେ ବ୍ୟାସକବି ଫକୀରମୋହନ ସେନାପତି ପରିଚିତ; ମାତ୍ର ସେ ଯେ ଆଧୁନିକ ଓଡିଆ କାବ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ସ୍ରଷ୍ଟା ସେ କଥାକୁ ସମସ୍ତେ ସ୍ୱୀକାର କରନ୍ତିନାହିଁ । ସମାଲୋଚକମାନଙ୍କ ମତରେ ରାଧାନାଥ ହିଁ ଆଧୁନିକ ଯୁଗର ଓ ଆଧୁନିକ କାବ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ସ୍ରଷ୍ଟା । ବାସ୍ତବତା ହେଲା ରୀତି ଯୁଗୀୟ କାବ୍ୟାଦର୍ଶରୁ ଆମେମାନେ ମୁକୁଳି ପାରିନଥିବାରୁ ରାଧାନାଥଙ୍କ କବିତ୍ୱ ପାଖରେ ଫକୀରମୋହନ ନିଷ୍ପ୍ରଭ ହୋଇଗଲେ ଏବଂ ଗାଳ୍ପିକ ଓ ଔପନ୍ୟାସିକ ଭାବେ ପ୍ରସିଦ୍ଧି ଅର୍ଜନ କଲେ । ସମାଲୋଚକମାନେ ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ଗଳ୍ପ ଓ ଉପନ୍ୟାସ ଉପରେ କେବଳ ଦୃଷ୍ଟିପାତ କଲେ । ଫଳରେ କବି ଫକୀରମୋହନ ଅନ୍ୟମାନଙ୍କ ତୁଳନାରେ ଅବହେଳିତ ହୋଇଗଲେ । ଫକୀରମୋହନଙ୍କ ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ କୃତୀ ‘ଛମାଣ ଆଠଗୁଣ୍ଠ’ ଉପନ୍ୟାସର ଅନ୍ତତଃ କୋଡିଏ ବର୍ଷ ପୂର୍ବରୁ ସେ ପଦ୍ୟରଚନା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲେ । ୧୯୮୧ ମସିହାରେ ନିଜ ପୁତ୍ର ବିୟୋଗରେ ନିଜର ପ୍ରାଣପ୍ରିୟା ପତ୍ନୀଙ୍କୁ ଶାନ୍ତ୍ୱନା ଦେବାପାଇଁ ମହାଭାରତର ଅନୁବାଦ କରିଥିଲେ । ଏହା ତାଙ୍କର ଆଦ୍ୟ ରଚନା । ଏହା ପରଠାରୁ ସେ ବହୁ କବିତା ରଚନା କରିଛନ୍ତି ନିଜର ମାନସିକ ଶାନ୍ତି ପାଇଁ ଓ ସମାଜିକ ଦୋଷ ଦୁର୍ବଳତା ଦୂର କରିବାପାଇଁ । କଥାସାହିତ୍ୟ ପରି ତାଙ୍କ କାବ୍ୟ କବିତାରେ ମଧ୍ୟ ସାମାଜିକ ଦାୟବଦ୍ଧତାର ପରିଚୟ ମିଳିଥାଏ । ରୀତିଯୁଗୀୟ ଆଳଙ୍କାରିକତା ଓ କଳ୍ପନା ପରିହାର କରି ସର୍ବପ୍ରଥମେ ଫକୀରମୋହନ କବିତାରେ ସମାଜର ଅତ୍ୟାଚାର, ଅବିଚାର, କୁସଂସ୍କାର ବିରୁଦ୍ଧରେ ସ୍ୱର ଉଠେଇଲେ । ଉପନିଷଦର ଅନୁବାଦ କରିବା ସହିତ ପରମ କାରୁଣିକ ଭଗବାନ ବୁଦ୍ଧଙ୍କର ଜୀବନୀକୁ ନେଇ ‘ବୌଦ୍ଧାବତାର’ କାବ୍ୟ ରଚନା କରିବା ତାଙ୍କର କାବ୍ୟ ପ୍ରତିଭାର ସଫଳ ନିଦର୍ଶନ । ‘ଉକ୍ରଳ ଭ୍ରମଣଂ’- ଆଧୁନିକ ଓଡିଆ ପଦ୍ୟ ସାହିତ୍ୟର ଏକ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ ସୃଷ୍ଟି । ଏହା ଓଡିଆ ସାହିତ୍ୟର ସର୍ବପ୍ରଥମ ସାଟାୟର ବା ବ୍ୟଙ୍ଗକବିତା । ଏସବୁ ଦୃଷ୍ଟିରୁ ଫକୀରମୋହନଙ୍କ କାବ୍ୟକବିତା ତାଙ୍କର କଥାସାହିତ୍ୟ ତୁଳନାରେ କୌଣସି ଗୁଣରେ କମ୍ ନୁହେଁ; ଏହା ଏହି ଆଲୋଚନାର ବିଷୟ ।