ଭାରତୀୟ ପରଂପରାରେ ମଧ୍ୟକାଳୀନ ସମୟରେ କବୀରଙ୍କ ଓ ଓଡିଶାର ପଶ୍ଚିମାଞ୍ଚଳରେ ଜନ୍ମ ଲାଭ କରିଥିବ। ସନ୍ଥ କବି ଭୀମଭୋଇଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବହୁ ସାମଞ୍ଜସ୍ୟ ରହିଛି । ଉଭୟଙ୍କର ଉପାସନା ମଧ୍ୟ ଅରୂପ, ଅଣାକାର, ନିରାକାର, ମହିମା, ନିରଞ୍ଜୟ । ଉଭୟ ସନ୍ଥକବିଙ୍କର ଅରୂପର ସତ୍ତା ଏକ ଓ ଅଭିନ୍ନ । ଉଭୟଙ୍କ ଭକ୍ତି ଓ ଜ୍ଞାନର ଏକ ସମନ୍ୱୟ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ ।

ମଣିଷ ସମାଜ ସଭ୍ୟତାରେ ଅନେକ ଲୋକ ଜନ୍ମଗ୍ରହଣ କରନ୍ତି ସତ କିନ୍ତୁ ସମାଜକୁ ନେତୃତ୍ୱ ଦେଲାଭଳିଆ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱ ସଂଖ୍ୟା ସବୁ କମ୍ । ଯେଉଁମାନେ କି ପରବର୍ତ୍ତୀ କାଳରେ ଉତ୍ତର ପିଢ଼ିକୁ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରୁ ଅନୁପ୍ରାଣିତ କରନ୍ତି ଓ ଦିଗ୍‌ଦର୍ଶନ ପ୍ରଦାନ କରନ୍ତି । ଇତିହାସରେ ଏହି ଶବ୍ଦର ପୁନଃରାବୃତ୍ତି ମଧ୍ୟ ସାହିତ୍ୟରେ ଘଟେ । ସାହିତ୍ୟର ପରିଧି ଭିତରେ ଆବିର୍ଭାବ ପଡୁଥିବା ଅଗଣିତ ଲେଖକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଏମିତି କିଛି ଅଗଣିତ ବ୍ୟକ୍ତିତ୍ୱମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ କିଛି ପ୍ରଭାବଶାଳୀ ଓ ପ୍ରତିଭାବନ୍ତ କବିମାନଙ୍କର ଆବିର୍ଭାବ ଘଟିଥାଏ ଯେଉଁମାନେ କି ବର୍ଷ ବର୍ଷ ଧରିକି ଯୁଗ ପରେ ଯୁଗ ସେମାନଙ୍କ ଆଦର୍ଶରେ ସେମାନଙ୍କ କବିପଣରେ ସେମାନେ ପରବର୍ତ୍ତୀ ପିଢ଼ିର କବିମାନଙ୍କୁ ବିଭିନ୍ନ ଦିଗରୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିବାକୁ ସକ୍ଷମ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଅନ୍ୟକୁ କାଳାନ୍ତରରେ ନିଜର କବିଶକ୍ତିର ପ୍ରାଧାନ୍ୟ ପ୍ରତିଷ୍ଠାକୁ ସମର୍ଥ ହୋଇଥିବା କବିମାନେ କାଳଯୋଗୀୟ ଅସ୍ତିତ୍ୱତା ସେମାନଙ୍କ ଭିନ୍ନତା ଏବଂ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ରତାରେ ଦୀର୍ଘ କାଳଧରିକି ସାହିତ୍ୟର ପରମ୍ପରା ଏବଂ ଧାରାକୁ ରୁଚିମନ୍ତ କରନ୍ତି ଏବଂ ତାକୁ ବିଭିନ୍ନ ଭାଗରେ ସମୃଦ୍ଧ କରନ୍ତି ଏବଂ ସାହିତ୍ୟର ଧାରାକୁ ଗତିଶୀଳ କରିବା ଦିଗରେ ସମର୍ଥ ହୋଇଥାନ୍ତି । ଓଡ଼ିଆ ସାହିତ୍ୟ ଇତିହାସରେ ଏଭଳି ଜଣେ ପ୍ରତିଭାସଂପନ୍ନ ବ୍ୟକ୍ତି ହେଉଛନ୍ତି କବି ଭାନୁଜୀ ରାଓ । ଯାହାଙ୍କର କାବ୍ୟ ବୈଶିଷ୍ଟ୍ୟ ଓ କାବ୍ୟଶିଳ୍ପ ତାଙ୍କ ସମସାମୟିକ କାଳର ସୀମା ଅତିକ୍ରମ କରିଛି । ତାଙ୍କ କବିତାରେ ଜୀବନ ପ୍ରତି ଏକ ନୂତନ ନିରୀକ୍ଷା ସ୍ପଷ୍ଟ ଉପଲବ୍ଧ । ପୁରାତନ ନୈତିକତାର ନିଗଡ ତଥା ଗତାନୁଗତିକତାର ଶଗଡଗୁଳାରୁ ସେ ମୁକ୍ତ କରିଛନ୍ତି ଓଡ଼ିଆ କବିତାକୁ । ସେଥିପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ଜୀବନଦ୍ଦଶାରେ ମୁକାବିଲା କରିବାକୁ ପଡ଼ିଛି ବହୁ ବିସ୍ଫୋରିତ ବିତର୍କ ଓ ବିବାଦରେ । ଏଠାରେ କବିଙ୍କ ଜୀବନ ମଧ୍ୟରେ ଘଟିଥିବା ଦୁଃଖର ସମୟ, ଦୁର୍ଦ୍ଦିନ ସମୟ, ଉଦାସୀନତା ଭାବକୁ ଏହି ନିବନ୍ଧଟିରେ ଦର୍ଶାଯାଇଛି । ଏହି ନିବନ୍ଧଟି ସଂପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ୱତନ୍ତ୍ର‌୍ୟ । ଏହି ନିବନ୍ଧଟି ଲେଖିବା ପାଇଁ ବିଭିନ୍ନ ପତ୍ରପତ୍ରିକା ସାହାଯ୍ୟରେ ମୁଁ ଏହି ନିବନ୍ଧଟି ଲେଖିପାରିଛି ।

ଔପନ୍ୟାସିକ ଦାଶରଥି ନନ୍ଦଙ୍କ ସମଗ୍ର ବୃତ୍ତିଗତ ଜୀବନ ବୈଷୟିକ ଜଗତରେ ଅତିବାହିତ ହୋଇଥିଲେ ବି କଳା, ସାହିତ୍ୟ ପ୍ରତି ଥିଲା ତାଙ୍କର ଅନେକ ଆକର୍ଷଣ । ସଂପ୍ରତି ଶ୍ରୀନନ୍ଦଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ରଚିତ ଓ ପ୍ରକାଶିତ ମୌଳିକ ସୃଷ୍ଟି ମଧ୍ୟରୁ ‘ଏଇପଥ’ , ‘ଶହୀଦ ଲକ୍ଷ୍ମଣ ନାୟକ’, ‘ପଶୁରାଇଜ’, ‘କାହାଣୀ ଇନ୍ଦ୍ରାବତୀର’, ‘ଗଢିବାର ସ୍ୱପ୍ନ’, ‘ଦଣ୍ଡ ଧାରୀ’, ଓ ‘ଅସହାୟ ଭୀଷ୍ମ’, ‘ଚିରାପତ୍ର’ ଭଳି ପ୍ରଭୃତି। ଜୀବନ ଓ ଜଗତକୁ ମନଭରି ଭଲପାଉଥିବା ଏହି ସୃଜନ ସାଧକ କେବେବି ପାଠକ ମନରେ କ୍ଷଣିକ ଉନ୍ମାଦନା କିମ୍ବା ଅବସର ବିନୋଦନ ପାଇଁ ସାହିତ୍ୟ ସର୍ଜନା କରିନାହାନ୍ତି । ଏହାଛଡ଼ା ବାକ୍ୟଗଠନ କୌଶଳ ଓ ଶବ୍ଦ ପ୍ରୟୋଗ ଚାତୁରୀ ତାଙ୍କ ଉପନ୍ୟାସର ଆଙ୍ଗିକ ସୌଷ୍ଠବକୁ ଉତ୍କର୍ଷ ପ୍ରଦାନ କରିଛି।

ନିଃସଙ୍ଗତାବୋଧର ସର୍ବଶ୍ରେଷ୍ଠ ସୂଚନା ହେଉଛି ବିଚ୍ଛିନ୍ନତାବୋଧ । ଅସ୍ତିତ୍ୱବାଦୀମାନେ ମଣିଷର ଏହି ଏକାକୀ ଅନୁଭବଟିକୁ ବେଶ ନିବିଡ଼ତାର ସହ ଲକ୍ଷ୍ୟ କରିଛନ୍ତି । ରାମଚନ୍ଦ୍ର ବେହେରାଙ୍କ ‘ଦ୍ୱିତୀୟ ଶ୍ମଶାନ’ରେ ସଂକଳିତ ପ୍ରତିଟି ଗଳ୍ପରେ ତୀବ୍ର ନିଃସଙ୍ଗତା ପରିଲକ୍ଷିତ । ଅନୁରୂପଭାବେ ‘ପ୍ରତିଧ୍ୱନି’ରେ ଦୁଇ ବିପରୀତମୁଖୀ ଜୀବନ ପ୍ରବାହ ମଧ୍ୟରେ ଜାତ ହୋଇଛି ଅନ୍ତଦ୍ୱର୍ନ୍ଦ୍ୱ, ସଂଘର୍ଷ, ହତାଶା, ବ୍ୟର୍ଥତା, ନିଃସଙ୍ଗତା, କାରୁଣ୍ୟ ଓ ବିଷାଦ ଭାବର ପରିପ୍ରକାଶ ଘଟିଛି। ‘ଶେଷ’ ଗଳ୍ପରେ ଅସଫଳତାର ନୈରାଶ୍ୟବୋଧ ହେଉଛି ଜୀବନର ଅନନ୍ତ ଶେଷ ।